Kiedy mobbing jest traktowany jako przestępstwo?

Mobbing w miejscu pracy to powtarzające się, długotrwałe działania, które mają na celu poniżenie, zastraszenie lub odizolowanie pracownika. Choć jest to poważne naruszenie praw pracowniczych, nie zawsze każda forma mobbingu jest traktowana jako przestępstwo. Kiedy jednak takie działania przybierają szczególnie drastyczny charakter, mogą wypełniać znamiona przestępstwa, za które grożą surowe sankcje karne. Wskazujemy, jakie kary za mobbing są przewidziane w polskim prawie i kiedy niedozwolone działania będą rozpatrywane przez sąd karny. 

Co grozi za mobbing?

Zgodnie z art. 94 (3) Kodeksu pracy pracownik, który padł ofiarą mobbingu ma prawo do rekompensaty, czyli np. odszkodowania w przypadku rozwiązania umowy z tego powodu. Zadośćuczynienie finansowe przysługuje również, jeśli mobbing spowodował u niego rozstrój zdrowia psychicznego lub fizycznego. Dodatkowo, pracodawca podlega karze finansowej, jeżeli nie zapobiega takim sytuacjom w firmie. 

W przypadku osoby, która dokonuje mobbingu konsekwencje prawne mogą być różne. Pracodawca ma obowiązek przeciwdziałać działaniom o takim charakterze, dlatego po zgłoszeniu mobbingu, w większości przypadków mobber jest zwalniany z pracy. Może też zostać ukarany z powództwa cywilnego. Jeśli jego czyny zostaną uznane za przestępstwo, kara za mobbing będzie jeszcze większa. 

Czytaj więcej: jakie pracodawca ma obowiązki, żeby przeciwdziałać mobbingowi? 

Mobbing a kodeks karny

Kodeks karny nie traktuje mobbingu jako przestępstwa samego w sobie, bo taki termin się w nim nie pojawia. Przewiduje jednak odpowiedzialność karną za działania, które naruszają prawa pracownika, np. art. 218 §1 Kodeksu karnego, który mówi o ich złośliwym lub uporczywym łamaniu. 

Mobbing to dość szerokie pojęcie. Czasami działania mobbera mogą zatem przybierać postać przestępstwa. Wszystko zależy od rodzaju czynów, częstotliwości nękania i skutków, które mobbing wywołał u poszkodowanej osoby. 

Mobbing jako przestępstwo – w jakich sytuacjach?

Mobbing staje się przestępstwem w momencie, gdy zachowania pracodawcy lub współpracowników naruszają prawa pracownika w sposób uporczywy i złośliwy, co może obejmować zastraszanie lub molestowanie. W takich sytuacjach, nawet jednorazowe groźby lub nieakceptowany przez obie strony kontakt cielesny mogą stanowić podstawę do wszczęcia postępowania karnego. Zgodnie z art. 212 i art. 216 kodeksu karnego podobnie będzie w przypadku zniesławienia lub znieważenia. 

Mobbing w kodeksie karnym pojawia się też pod postacią doprowadzenia do średniego lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Jeśli poszkodowany udowodni, że na skutek ośmieszania, nękania lub innych działań mobbera nabawił się choroby (np. depresji), wtedy niezależnie od charakteru działań, będzie to traktowane jako przestępstwo. Poza tym, odpowiedzialność karna obejmuje też stalking, uznawany według art. 190a. Kodeksu karnego za uporczywe, długotrwałe nękanie oraz kradzież tożsamości. 

Kary za mobbing o charakterze przestępstwa

Rodzaj kary za mobbing zależy od konkretnego czynu. Jeśli działania zostaną uznane za przestępstwo, konsekwencjami prawnymi mogą być: grzywna oraz kara ograniczenia lub pozbawienia wolności – za zniesławienie lub zniewagę do roku. Najbardziej surowo karane są znęcanie się i doprowadzenia do uszczerbku na zdrowiu (w obu przypadkach od 3 miesięcy do 5 lat), a także stalking (od 6 miesięcy do nawet 8 lat). 

Uwaga! 

W skrajnej sytuacji, jeżeli na skutek nękania ofiara mobbera postanowi targnąć się na swoje życie, oskarżonemu grozi od 2 do 15 lat pozbawienia wolności. 

Mobbing kodeks pracy – gdzie zgłosić?

Pracownik, który doświadczył mobbingu, może skorzystać z pomocy związków zawodowych lub zgłosić problem do organów, takich jak Państwowa Inspekcja Pracy albo sąd pracy. Mobbing jako przestępstwo jest natomiast ścigane z oskarżenia prywatnego. Oznacza to, że poszkodowany musi zgłosić incydent policji. 

Aby zapobiegać poważnym konsekwencjom, warto szkolić pracowników na temat tego, jakie działania są uznawane za mobbing. Wzrost świadomości zwiększa szanse na brak wystąpienia tego problemu lub jego wyeliminowanie na wczesnym etapie.