Czy sporadyczna jazda samochodem pracownika wymaga psychotestów

Czy sporadyczna jazda samochodem pracownika wymaga przeprowadzenia psychotestów?

Ostatnio dosyć często dzwonią do mnie kadrowcy oraz pracodawcy, z którymi widzę się na szkoleniach i zadają pytanie, czy sporadyczna jazda samochodem pracownika wymaga przeprowadzenia badania psychotechnicznego? Na to pytanie zawsze odpowiadam w jeden sposób: nie wiem, ponieważ nie jestem lekarzem. Mogę w tym zakresie udzielić innej odpowiedzi. Proponuję skupić się na skierowaniu na badania lekarskie i nie wchodzić w tematykę, która należy do lekarza medycyny pracy.

Pracodawca w razie wypadku przy pracy pracownika, broni się skierowaniem na badania oraz wydanym orzeczeniem lekarskim. Zacznijmy od tego, że mamy Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 roku w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. Zwracam uwagę, że to rozporządzenie obowiązuje już 25 lat.

Nowa tabela czynników szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych

Zwracam również uwagę na nową tabelę czynników szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych. Nowa tabela obowiązuje od 16 grudnia 2020 roku. Rozporządzenie w  swojej poprzedniej odsłonie miało tabelę o wiele dłuższą, a także bardziej skomplikowaną. Teraz będzie więc o wiele łatwiej wypełniać skierowania na badania lekarskie.

Wypełniając skierowania na badania lekarskie, bierzemy pod uwagę:

  • 3 rozporządzenia z 30 maja 1996 roku. W ust. 1 rozporządzenia mamy powiedziane między innymi, że lekarz orzeka na podstawie wyników przeprowadzonego badania lekarskiego oraz oceny zagrożeń dla zdrowia i życia pracownika występujących na stanowisku pracy.
  • 2 §3 rozporządzenia z 30 maja 1996 roku, który dotyczy oceny zagrożeń. Lekarz dokonuje jej na podstawie przekazywanej przez pracodawcę informacji o występowaniu czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, w tym również w oparciu o aktualne wyniki badań oraz pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na danych stanowiskach pracy.

Wskazane jest, aby lekarz uzupełnił informacje otrzymane od pracodawcy o spostrzeżenia z przeprowadzonych wizytacji stanowisk pracy. Jak widać duża odpowiedzialność, będzie leżała po stronie pracodawcy, który musi właściwie sporządzić skierowanie na badania lekarskie. Osobiście nie znam przypadku, w którym lekarz medycyny pracy odpowiadałby za nieprawidłowo przeprowadzone badanie profilaktyczne. Natomiast pracodawcy, którzy nieprawidłowo wypełnią skierowanie na badania i nie wskażą wszystkich czynników szkodliwych, uciążliwych oraz niebezpiecznych, a także nie opiszą w sposób prawidłowy, stanowiska pracy mogą spodziewać się pociągnięcia do odpowiedzialności w razie wypadku pracownika przy pracy.

Jazda samochodem a skierowanie na badania lekarskie

Dzisiaj zajmiemy się tylko kwestią związaną z badaniami psychotechnicznymi oraz z jazdą samochodem naszego pracownika. Pamiętajcie Państwo, że w skierowaniu na badania lekarskie jest punkt dotyczący: „określenia stanowiska/stanowisk pracy”. Do tego punktu odnoszą się 3 gwiazdki. Opis tych 3 gwiazdek jest zawarty w rozporządzeniu, które wskazuje, aby „opisać rodzaj pracy, podstawowe czynności, sposób i czas ich wykonywania”. Zatem to nie jest punkt, w którym wskazujemy wyłącznie nazwę stanowiska pracy. W tym przypadku musimy zaczerpnąć informację z zakresu czynności naszego pracownika. Jeżeli zakres czynności jest pisemny i wpisaliśmy naszemu pracownikowi, jako jedną z czynności obsługę komputera, to mogą się z tym wiązać dodatkowe czynności związane z kierowaniem samochodem w celach służbowych, ponieważ może on czasem pojechać w delegację służbową. Może to będą tylko szkolenia, w których będzie uczestniczył, ale nie zmienia to faktu, że będzie kierowany w podróż służbową, aby odbyć to szkolenie. Nie ma znaczenia, czy nasz pracownik na to szkolenie pojedzie samochodem służbowym, czy samochodem prywatnym. W każdym z tych przypadków w opisie stanowiska będziemy musieli wskazać dodatkowo kierowanie samochodem w celach służbowych. Jeżeli to jest sporadycznie, możecie Państwo wpisać określenie sporadycznie. Niektórzy pracodawcy wpisują bardziej szczegółowo, że odbywa się to maksymalnie raz w miesiącu. To już zostawiam do Państwa decyzji, jak często pracownik jeździ samochodem oraz w jaki sposób zostanie to uszczegółowione w opisie stanowiska pracy.

Czym są czynniki inne w ocenie ryzyka zawodowego

Opis stanowiska pracy to nie wszystko, ponieważ jeśli sporządzimy prawidłowy opis, zostanie nam jeszcze wypełnienie pól dotyczących czynników fizycznych, pyłów, czynników chemicznych, biologicznych oraz innych, w tym czynników niebezpiecznych. Dzisiaj skupimy się na czynnikach innych. Skąd je bierzemy? Bierzemy je z tabeli, która znajduje się w  rozporządzeniu z 30 maja 1996 roku natomiast nie tylko. Pamiętajcie Państwo, że trzeba się  w tym wypadku posłużyć oceną ryzyka zawodowego. Przykładowo, jeżeli nasz pracownik na stanowisku administracyjno-biurowym ma w ocenie ryzyka zawodowego wpisane jako jedno z zagrożeń wypadek samochodowy, czy komunikacyjny należy to rozumieć jako zagrożenie na jego stanowisku, także w przypadku sporadycznej jazdy samochodem. Jest to jednocześnie dla nas sygnał, że powinniśmy w skierowaniu na badania lekarskie wskazać w innych czynnikach kierowanie samochodem.

Zmiany w przepisach – czynniki inne

Od 16 grudnia 2020 roku na mocy rozporządzenia inne czynniki uległy zmianie. Teraz już nikt nie będzie miał wątpliwości, czy należy wpisywać czynniki związane z kierowaniem samochodem, czy ich nie wpisywać, ponieważ mamy w tabeli pod pozycją 11 wskazanie  na pracę na stanowiskach związanych z kierowaniem pojazdami. Zatem jeżeli nasz pracownik nawet sporadycznie wyjeżdża samochodem, to mamy ująć ten czynnik w skierowaniu na badania lekarskie w kategorii czynniki inne i zaznaczyć to zagrożenie, którym w tym przypadku będzie kierowanie samochodem w celach służbowych. Warto dodać, że ostatecznie o wysłaniu na dodatkowe badanie decyduje lekarz medycyny pracy. Lekarz może wysłać pracownika na badania jednorazowo i bezterminowo, może także stwierdzić konieczność powtórzenia takiego badania nawet co 2 lub 3 lata.

Należy jeszcze zwrócić uwagę przy określaniu innych czynników na dodatkowe wskazanie w postaci obsługi monitora ekranowego. Kiedyś był to czynnik fizyczny obecnie po zmianach jest traktowany jako inny, co jest ważne w zakresie unikania błędów w skierowaniach na badania. Zmieniło się także określenie czynnika szkodliwego, którym jest praca na wysokości. Zauważcie Państwo, że już nie ma rozróżnienia na taką do 3 metrów oraz powyżej 3 metrów. Sama definicja pracy na wysokości jest zawarta w rozporządzeniu dotyczącym ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy Macie tam Państwo zapisane, że to jest praca od metra w górę. A zatem aktualnie jest nieważne, czy chcemy wysłać pracownika do pracy na wysokości 1 metra i 5 centymetrów, czy 5 metrów, 10 lub 15 metrów. Wpisujemy mu w tym przypadku w skierowaniu na badania lekarskie pracę na wysokości. Czynnikiem innym jest praca zmianowa, praca w porze nocnej  oraz praca w wymuszonej pozycji ciała. Taką pracę ma przykładowo kierowca zawodowy.

Wypadek komunikacyjny a odpowiedzialność pracodawcy

Nie należy zapominać o tych najważniejszych czynnikach, które powinny być wskazane w skierowaniu na badania lekarskie, a także o tym, o czym Państwu powiedziałem w zakresie odpowiedzialności pracodawcy w razie wypadku pracownika przy pracy. Jeżeli nasz pracownik ulegnie wypadkowi komunikacyjnemu i będzie to traktowane jako wypadek przy pracy, także w przypadku jednorazowego wyjazdu na szkolenie, inspektor pracy który będzie prowadził dochodzenie powypadkowe będzie z pewnością chciał przeanalizować skierowanie na badania lekarskie. Jeżeli w skierowaniu na badania lekarskie zaznaczyliście Państwo jako jeden z tych czynników niebezpiecznych kierowanie samochodem w celach służbowych, to znaczy, że te badania zostały w tym zakresie prawidłowo przeprowadzone. Inspektor pracy nie będzie sprawdzał, czy lekarz faktycznie wysłał pracownika na psychotesty, ponieważ to nie jest jego rolą.

Jakiekolwiek czynności, do których zechcą Państwo dopuścić pracownika, powinny być określone w skierowaniu na badania lekarskie. Te czynniki, które będziemy wskazywać w skierowaniu, to takie, z którymi nasz pracownik może się spotkać na swoim stanowisku pracy. Jeżeli się okaże, że nasz pracownik nie miał w skierowaniu na badania lekarskie kierowania samochodem w celach służbowych, ponieważ nie jeździł i nie było takiej potrzeby więc nie zostało to wpisane, a jednocześnie ma ważne badania lekarskie i chcemy go oddelegować w podróż służbową samochodem, powinniśmy przed taką delegacją skierować go na wstępne badania profilaktyczne. Jest to związane ze zmianą czynników szkodliwych. Jednocześnie nie ma podstaw do okresowych badań, jeżeli  nie minął jeszcze termin ich ważności. Nie mamy także podstaw do wysłania pracownika na kontrolne badania lekarskie, ponieważ nie był chory ponad 30 dni. Zmiana czynników jest w tej sytuacji traktowana niejako jako zmiana stanowiska pracy. Jeżeli lekarz medycyny pracy wyda orzeczenie, w którym potwierdzi zdolność do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku, to znaczy, że wziął pod uwagę wszystkie czynniki, które znalazły się w skierowaniu na badania lekarskie. W tej sytuacji my jako pracodawcy postąpiliśmy w sposób prawidłowy.

Mam nadzieję, że ta tematyka będzie dla Państwa jaśniejsza i nie będzie już wątpliwości czy wysłać pracownika na badania psychotechniczne. Według mojej wiedzy czynniki te powinny być zaznaczone w skierowaniu na badania lekarskie. To jest dla pracodawców wystarczające. Nie ma potrzeby konsultacji w tym zakresie z lekarzem medycyny pracy. Dziękuję Państwu zatem dzisiaj za to spotkanie. Zapraszam na inne szkolenia, które organizuje Centrum Szkoleń Specjalistycznych. Ze swojej strony postaram się dla Państwa przygotować również takie bieżące tematy zawarte w krótkich filmikach, które znajdą się na stronie internetowej Centrum Szkoleń Specjalistycznych, a także na naszym Facebooku.